شرح حدیث «بالاترین چیزی که خداوند تقسیم نمود»

سند حدیث

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله:

متن حدیث

مَا قَسَمَ اللَّهُ لِلْعِبَادِ شَيْئاً أَفْضَلَ مِنَ الْعَقْلِ فَنَوْمُ الْعَاقِل‏ أَفْضَلُ مِنْ سَهَرِ الْجَاهِلِ وَ إِقَامَةُ الْعَاقِلِ أَفْضَلُ مِنْ شُخُوصِ الْجَاهِلِ وَ لَا بَعَثَ اللَّهُ نَبِيّاً وَ لَا رَسُولًا حَتَّى يَسْتَكْمِلَ الْعَقْلَ وَ يَكُونَ عَقْلُهُ أَفْضَلَ مِنْ جَمِيعِ عُقُولِ أُمَّتِهِ وَ مَا يُضْمِرُ النَّبِيُّ صلی الله علیه و آله فِي نَفْسِهِ أَفْضَلُ مِنِ اجْتِهَادِ الْمُجْتَهِدِينَ وَ مَا أَدَّى الْعَبْدُ فَرَائِضَ اللَّهِ حَتَّى عَقَلَ عَنْهُ وَ لَا بَلَغَ جَمِيعُ الْعَابِدِينَ فِي فَضْلِ عِبَادَتِهِمْ مَا بَلَغَ الْعَاقِلُ وَ الْعُقَلَاءُ هُمْ أُولُو الْأَلْبَابِ الَّذِينَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى وَ مَا يَتَذَكَّرُ إِلَّا أُولُوا الْأَلْبابِ.

ترجمه حدیث

خداوند چیزی بالاتر از عقل را در میان بندگان تقسیم نکرد؛ خواب انسان خردمند از شب زنده داری انسان جاهل بالاتر است و اقامت عاقل[در منزل] بالاتر از مسافرت جاهل[برای جهاد یا حج] است و خداوند نبی یا رسولی را مبعوث نکرد، تا اینکه عقلش را کامل نمود و عقل او از همه عقول امتش بالاتر بوده است و آنچه پیامبر در خاطر دارد از اجتهاد مجتهدان بالاتر است.

نکات و توضیحات

افضل من العقل:

زیرا هدف از خلقت انسان رسیدن به سعادت و آرامش ابدی و کمالات است و رسیدن به این هدف نیازمند قوه مدرکه است تا راه خوب و بد را تشخیص داده و به هدف نهایی یعنی سعادت برسد. و در صورتی که خداوند راه رسیدن به هدف اصلی را به کسی دهد، یعنی بهترین نعمت را به او داده است.

افضل من سهر الجاهل و شخوص الجاهل:

به دلیل حدیث هشتم.

سحرخیزی و سفر جاهل هیچ فائده ای ندارد اما خواب و اقامت(سفر نکردن) عاقل باعث افزایش رشد و پیشرفت او می گردد.

شخوص:

شخوص به عنای مسافرت و خروج از مکانی به جای دیگر است و در مصباح المنیر می نویسد: شَخَصَ: (يَشْخَصُ) بفَتْحَتَيْنِ (شُخُوصاً) خَرَجَ مِنْ مَوْضِعٍ إِلَى غَيْرِه.

یستکمل العقل:

تجزیه ترکیب صحیح این عبارت بدین صورت است که یستکمل فعل، هو مستتر فاعل و مرجعش نبی و رسول است و العقل مفعول به است؛ یعنی تا زمانی که شخصی عقل خود را کامل نکند نبی و رسول نمی گردد.

حتی عقل عنه:

یعنی اعمال بنده در صورتی به صورت صحیح انجام می شود که بداند این عمل از سوی خداوند است و او این عمل را اراده کرده است.

گفتگو

با این کار از حساب خود خارج خواهید شد!

خطا: ویژه کاربران!

این قابلیت ویژه کاربران فانوس می باشد. برای استفاده، از طریق دکمه زیر در فانوس ثبت نام یا وارد شود. پس از آن استفاده از این قابلیت ممکن خواهد شد.