چرا دیگران را قضاوت می کنیم و چه کنیم که قضاوت نکنیم؟
- زمان مطالعه: 6 دقیقه
- آنچه می خوانید..
در اتوبوس می‌بینیم جوانی راحت نشسته و در همان لحظه پیرمرد، پیرزن یا خانم بچه بغلی وارد می‌شود. جوان بلند نمی‌شود. چه اتفاقی می‌افتد؟ غیر از این است که همان لحظه است در ذهن شروع به قضاوت می‌کنیم؟ چقدر جوونا بی‌ادب شدن، احترام به بزرگ‌ترها از بین رفته، ما هم یه دوره‌ای جوون بودیم و …
تا قضاوت دیگران را کردید، سریع به خودتان بگویید؛ تو چه کاره‌ای؟ چرا قضاوت می‌کنی؟ آیا منبع قضاوتت درست است؟ آیا قضاوت نا به جا، با اخلاق اسلامی سازگار است؟
واقعاً به این فکر کرده‌اید که چقدر از این قضاوت‌ها احتمال دارد که غلط باشد؟ می‌توان هزاران دلیل و گمان برد که چرا این جوان نشسته و بلند نمی‌شود، ما باید بلد باشیم جور دیگری فکر کنیم؛ در ظاهر سالم است اما شاید مشکلی در پاهایش وجود دارد و نمی‌تواند بلند شود، شاید حواسش نیست، درگیری و مشغولیت ذهنی داشته و اصلاً حواسش نیست و … اما متأسفانه عادت بسیاری از ما این شده که سریع بر اساس حدسیات، شنیده‌های بی سند و خواندنی‌های غیرقابل‌اعتماد آدم‌ها را قضاوت بدون تحقیق می‌کنیم.
این نمونه‌ای از صدها هزار قضاوت غلطی است که ما دررابطه‌با آدم‌ها، فرزندانمان، همسرمان، همکار، همسایه، دوست، مشتری و صاحب مغازه انجام می‌دهیم. چه قضاوت‌هایی که باعث قهر، کدورت و محرومیت‌ها شده؛ فرصت‌هایی که می‌توانستیم پای صحبت‌های فلان استاد و عالم نشسته و از او بهره‌مند شویم اما به‌خاطر گفته و یا شنیده‌های غلط این‌وآن از این امر محروم شدیم، و یا دوستی که همیشه نمازهایش را در مسجد می‌خواند به‌واسطه قضاوت‌های نادرست ما دررابطه‌با افراد مختلف ذهنیت منفی به مسجد پیدا کرده تا جایی که دیگر پایش را در مسجد نمی‌گذارد.
قضاوت ناحق حاصل تمایل طبیعی ما برای قالب‌بندی جهان به‌منظور معنا دادن به آن است. این قالب‌ها مبتنی بر واقعیت نیستند بلکه بر اساس تجارب قبلی محدود ما که آن را درست و قطعی تلقی می‌کنیم، شکل می‌گیرد.
چرا قضاوت بی جا می‌کنیم؟
مخفی کردن نقاط ضعف و کاستی‌های خود
افراد ناتوان و ضعیف سعی می‌کنند با قضاوت نابجا و تحقیر کردن، توجه و ذهن‌ها را به سمت دیگران برده و ناتوانایی‌ها خود را بپوشانند.
حسادت
آدم‌های حسود به دلیل ویژگی اخلاقی و ضعف شخصیتی که دارند نمی‌توانند موفقیت و محبوبیت دیگران را ببینند و سعی می‌کنند با قضاوت‌هایشان افراد را از چشم دیگران بیندازند. پس قضاوت نکنیم!!
عدم توجه به کاستی‌ها خود
عده‌ای از افراد هستند که مدام در پی عیب و رفتارهای غلط دیگران بوده و اصلاً فکر نمی‌کنند که خودشان هم در شرایط و حوزه‌های مختلف خالی از عیب و اشکال نیستند و به همین خاطر دچار قضاوت بی جا می شوند.
درک نکردن شرایط طرف مقابل
کسانی که قدرت درک ندارند، با دیدن هر رفتاری از دیگران به‌جای اینکه شرایط طرف مقابل را درک کرده و خود را جای او بگذارند شروع به قضاوت بیخود می‌کنند.
ظاهربینی
ظاهر و باطن بسیاری از اتفاقات و مسائل با هم متفاوت است. مثلاً در خیابان مادری بچه خود را می‌زند، عده‌ای سریع قضاوت می‌کنند که عجب مادر سنگ‌دل و بی‌رحمی. غافل از اینکه ممکن است باطن داستان چیز دیگری باشد؛ توان جسمی مادر کم شده، بیمار است و …
عجله
در بسیاری موارد قضاوت‌ها ناشی از عجله و بی‌توجهی به منبع مطلب و کلام اتفاق می‌افتد.
تربیت غلط
گاهی فرد به دلیل عادت خانوادگی و یا عدم تربیت صحیح خانواده دررابطه‌با این موضوع، دچار قضاوت بیجا می‌گردد و دیگران را بی‌دلیل قضاوت می‌کند.
تحقیر و خودکم‌بینی و مخفی کردن نقاط ضعف خود
کسانی که خودکم‌بینی داشته و نقاط ضعف خود را می‌بینند، دائم به دنبال چیزی می‌گردند تا نقاط ضعفشان را پر کند. آنها برای اینکه سطح خود را پایین‌تر از دیگران می‌بینند، به دنبال قضاوت بدون تحقیق هستند تا دیگران را نیز هم‌سطح خود ببینند.
چه کنیم که قضاوت نکنیم؟
طبق قانون علیت، هر معلولی علتی دارد و بنابراین با رفع علت آن می‌توان معلول را نیز حذف نمود؛ هرچند که حذف عادت بسیار پیچیده و مشکل است. پس بهترین راه دور کردن این عادت بد، حذف علل مذکور است. بعضی از راه‌حل‌های این عادت بد را در این ذکر می‌کنیم:
قانون حمل بر صحت
ظن، یک بنا بسیار سست است و به هیچ عنان نمی‌توان بر پایه آن ساختمان و تصمیمی ساخت. قرآن نیز در دو مورد تکرار کرده و می‌فرماید: إِنَ الظَّنَ لا يُغْني مِنَ الْحَقِّ شَيْئا [1] (گمان، هرگز انسان را از حقّ بینیاز نمیسازد (و به حق نمی‌رساند)) بنابراین نمی‌توان بدون یقین و قطع سخنی نابجا گفت و این قانون، مورد تأیید تمامی عقلا است. پس یاد بگیرید به ابعاد مثبت آدم‌ها توجه کنید و عینک خود را عوض کنیم و با عینک خوش‌بینی به افراد نگاه کنید و از هر رفتاری، بر جنبه مثبت آن متمرکز شوید.
به عیب‌های خود توجه کنید
انسان ذاتاً دارای اشکالاتی است و جائز الخطا است. پس فقط فرد موردنظر شما نیست که دارای عیب است و خود شما هم حتماً و حتماً دارای عیوبی هستید؛ پس‌روی عیب‌های خود متمرکز شده، هرگاه عیبی را در کسی دیده و خواستید بر اساس آن آدم‌ها را قضاوت کنید، سریع به خودتان رجوع کنید که آیا من عیب ندارم؟
تو چکاره ای؟؟
عیوب هر فرد به خود آن شخص مربوط است و اگر هر کس تنها در عیوب خود تفکر کند دنیا گلستان می‌شود. پس تا قضاوت کردید سریع به خودتان بگویید؛ تو چه کاره‌ای؟ چرا قضاوت می‌کنی؟ آیا منبع قضاوتت درست است؟ و …
به جنبه‌های مثبت خود توجه داشته باشید
از فکر نقاط ضعف خود خارج شوید و سعی کنید به نقاط قوت خود تفکر کنید تا بتوانید نقاط قوت دیگران را هم ببینید.
موقعیت را درک کنید
بسیاری از افعال و اعمال ما انسان‌ها تابع موقعیت و جو و شرایط است. البته این به معنای غیرممکن بودن کنترل رفتار در شرایط مختلف نیست. پس سعی کنید برای زود قضاوت نکردن، دیگران را قضاوت نکنید چرا که ممکن است شرایط متفاوتی با شما داشته باشد و حداقل خودتان را جای طرف مقابل بگذارید. از خودتان بپرسید اگر من هم در شرایط او زندگی کرده، امکانات و کمبودهای او را داشتم، چه رفتاری می‌کردم و زندگی‌ام چطور بود؟ وقتی به درک طرف مقابل رسیدید از قضاوت و بی‌احترامی کردن درامانید.
عمومیت ندهید
رفتارهای گروهی را به فرد نسبت ندهید. به‌عنوان‌مثال اگر که یک نفر از یک گروه، قوم و طایفه‌ای فرد موجه و توانمندی است، او را به دلایل تصویری که از گروه یا قوم او در ذهن‌ها نقش بسته مقایسه نکرده و این را باور کنید که ممکن است تصورات در مورد یک گروه بد باشد ولی لزوماً این شخص بد نبوده و این موضوع را تعمیم ندهید.
برای مثال آنچه بسیار در عموم مردم شایع شده است اتهام به روحانیت است! اینکه فرد روحانی در مقام بالا در حال اشتباه بوده و خرابکاری می‌کند، ارتباطی به تمام روحانیت ندارد. برای مثال فرض کنید لبنیاتی سر کوچه گران‌فروشی می‌کند، این دلیل نمی‌شود که تمام لبنیاتی‌ها گران‌فروشی می‌کنند.
شاه‌کلید
شاه‌کلید حل تمام رذایل اخلاقی کلام یکی از بزرگ‌ترین پرفسورهای جهان است.
این پرفسور در حدود هزار و چند صدسال پیش می‌زیسته و سخنی گفته که راه‌حل تمامی رذایل اخلاقی است!
او می‌گوید:
چه سخن حکمتی جامع است اینکه دوست بداری برای مردم آنچه را که برای خوددوست داری و ناخوش داری برای مردم آنچه را که برای خود خوش نداری. [2]
نام او علی و معروف به امیرالمؤمنین است.
اگر دوست داری تا دیگران نیز تو را قضاوت بی جا کنند، پس تو نیز قضاوت آنها را کن و اگر خوش نداری تا دیگران تو را قضاوت کنند، پس تو نیز دیگران را قضاوت نکن.
امیدوارم که این پست برای شما مفید باشد. در انتهای همین صفحه منتظر نظراتتان هستیم.
به امید روزی که هیچ‌کس دیگری را قضاوت نکند …
[1] قرآن کریم، سوره یونس، آیه 10
[2] بحار الأنوار ، ج74، ص208
- تیر 19, 1403
- برچسب ندارد
