پیامد، آثار و فواید خوشرویی در روایات

خوشرویی چه پیامد ها و آثاری داشته و فواید آن در جامعه چیست؟

جلب محبت

امیرالمؤمنین در حکمت ششم نهج البلاغه فرمود: «اَلْبَشَاشَةُ حِبَالَةُ اَلْمَوَدَّةِ.^[1]»

حباله همانند دام گسترده ای است که ماهیان بی قرار بسیاری را صید می کند. این دام صید بسیار گسترده و بزرگ با چوبی که صیاد با آن بعد از زمان طولانی یک ماهی چه بسا ناچیز را صید می کند متفاوت است و با یکبار انداختن، چه بسا صد ها ماهی صید گردد. خوشرویی نیز ابزار وسیعی است که افراد بسیاری را جذب خود می کند و چه بسا انسان با مال خود تعدادی را جذب کند ولی هرگز به صیادی اخلاق کریمانه نخواهد رسید.

فضیل از امام باقر یا امام صادق علیهما السلام نقل می کند:

«صَنَائِعُ الْمَعْرُوفِ وَ حُسْنُ الْبِشْرِ يَكْسِبَانِ الْمَحَبَّةَ وَ يُدْخِلَانِ الْجَنَّةَ وَ الْبُخْلُ وَ عُبُوسُ الْوَجْهِ يُبْعِدَانِ مِنَ اللَّهِ وَ يُدْخِلَانِ النَّارَ.^[2]»

كارهاى خير و خوشروئى محبت را به دست می آورند و به بهشت مى‏برند و بخل و بدروئى و عبوس از خدا دور كنند و به دوزخ برند.

رفع کدورت ها

هنگامی که محبت به واسطه خوشرویی جلب گردید، در مقابل کدورت ها و کینه ها از دل ها بیرون می رود. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «حُسْنُ الْبِشْرِ يَذْهَبُ بِالسَّخِيمَة^[3]: خوشرویی، کینه را از دل می برد.»

از امیرالمؤمنین علیه السلام نیز نقل خواهد گردید که بهترین کاری که کینه ها را حتی از دل دشمنان بیرون می نماید، خوشرویی است.

جذب افراد

خوشرویی، یکی از مهمترین ابزار هایی است که می توان به عنوان تبلیغ دین و جذب افراد به راه هدایت از آن استفاده نمود.

امیرالمؤمنین علیه السلام درباره اهمیت این ابزار مهم فرمود:

«إِنَّ أَحْسَنَ مَا يَأْلَفُ بِهِ النَّاسُ قُلُوبَ أَوِدَّائِهِمْ وَ نَفَوْا بِهِ الضِّغْنَ عَنْ قُلُوبِ أَعْدَائِهِمْ حُسْنُ الْبِشْرِ عِنْدَ لِقَائِهِمْ وَ التَّفَقُّدُ فِي غَيْبَتِهِمْ وَ الْبَشَاشَةُ بِهِمْ عِنْدَ حُضُورِهِمْ.^[4]»

بهترين چيزى كه مردم در پرتو آن دل دوستانشان را بدست مى‏آورند و كينه از دل دشمنانشان مى‏زدايند گشاده‏روئى در برخوردها، احوالپرسى در پشت سر، و خوشروئى در حضور ايشان است.

چه بسا انسان مال دنیوی برای تبلیغ نداشته باشد که در این صورت، آنچه می توان به انسان در این راه مدد رساند، خوش رویی با دیگران است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله خطاب به خانواده خود فرمود:

«يَا بَنِي عَبْدِ الْمُطَّلِبِ إِنَّكُمْ لَنْ تَسَعُوا النَّاسَ بِأَمْوَالِكُمْ فَالْقَوْهُمْ بِطَلَاقَةِ الْوَجْهِ وَ حُسْنِ الْبِشْرِ.^[5]»

ای فرزندان عبدالمطلب، شما نمی توانید همه مردم را با اموالتان راضی کنید، پس با گشاده رویی و خوش رویی با ایشان ملاقات کنید.

اما متأسفانه این مهم، بسیاری از اوقات مواظبت نشده و همین علت افراد را از دین رانده و مجذوب انحرافات می کند و این نکته در زمان اهل بیت نیز دیده می شود.^[6] از همین دید می توان مراد از حبالة المودّة در کلام امیرالمؤمنین علیه السلام را این دانست که تلنگری برای مؤمن است که خوشروییِ افراد، باعث فریب نشود و چه بسا ادیان و مذاهب و فِرَق انحرافی همچون بهائیت و… که با ذاتی معیوب و رویی گشاده افراد را به خود جذب می نماید و این خوشرویی همچون صید افراد را به دام فریب می اندازد.

جزای بهشت

یکی از ثمرات خوشرویی نیز بهشت است. گشاده رویی محبوب خداست و هرکه به محبوب خدا نزدیک گردد و آن را رعایت نماید، خداوند او را به خانه محبوبین خود یعنی بهشت وارد می سازد. از این جهت نیز میتوان گفت که خوش رویی، مانع بسیاری از گناهان همچون فحش و… است و باعث بسیاری از امور نیک همچون کمک به دیگران، دلجوئی و… است، و این موارد باعث جذب انسان به بهشت می گردد.

امام صادق علیه السلام فرمود:

«ثَلَاثٌ مَنْ أَتَى اللَّهَ بِوَاحِدَةٍ مِنْهُنَّ أَوْجَبَ اللَّهُ لَهُ الْجَنَّةَ الْإِنْفَاقُ مِنْ إِقْتَارٍ وَ الْبِشْرُ لِجَمِيعِ الْعَالَمِ وَ الْإِنْصَافُ مِنْ نَفْسِهِ^[7]»

سه چيز است كه هر كه يكى از آنها را براى خدا آرد، خدا بهشت را بر او واجب كند، از خود كم گزارد و خرج راه خير كند، با همه مردم جهان خوشروئى كند، و نسبت به خود انصاف دهد و به حق قضاوت كند.

در روایتی دیگر امام باقر علیه السلام فرمود:

«إِنَّ لِأَهْلِ الْجَنَّةِ أَرْبَعَ عَلَامَاتٍ وَجْهٍ مُنْبَسِطٍ وَ لِسَانٍ لَطِيفٍ وَ قَلْبٍ رَحِيمٍ وَ يَدٍ مُعْطِيَةٍ.^[8]»

برای اهل بهشت، چهار نشانه است: صورتی گشاده، زبانی نرم، سینه ای مهربان و دستی بخشنده.

[1] نهج البلاغه، ح6

[2] الکافی، ج2، ص103

[3] الکافی، ج2، 104

[4] تحف العقول، ص218

[5] الکافی، ج2، ص103

[6] جُعِلْتُ فِدَاكَ قَدْ أَرَى الْمُؤْمِنَ الْمُوَحِّدَ الَّذِي يَقُولُ بِقَوْلِي وَ يَدِينُ بِوَلَايَتِكُمْ وَ لَيْسَ بَيْنِي وَ بَيْنَهُ خِلَافٌ يَشْرَبُ الْمُسْكِرَ وَ يَزْنِي وَ يَلُوطُ وَ آتِيهِ فِي حَاجَةٍ وَاحِدَةٍ فَأُصِيبُهُ مُعَبِّسَ الْوَجْهِ كَالِحَ اللَّوْنِ ثَقِيلًا فِي حَاجَتِي بَطِيئاً فِيهَا وَ قَدْ أَرَى النَّاصِبَ الْمُخَالِفَ لِمَا آتِي عَلَيْهِ وَ يَعْرِفُنِي بِذَلِكَ فَآتِيهِ فِي حَاجَةٍ فَأُصِيبُهُ طَلِقَ الْوَجْهِ حَسَنَ الْبِشْرِ مُتَسَرِّعاً فِي حَاجَتِي فَرِحاً بِهَا يُحِبُّ قَضَاءَهَا كَثِيرَ الصَّلَاةِ كَثِيرَ الصَّوْمِ كَثِيرَ الصَّدَقَةِ يُؤَدِّي الزَّكَاةَ وَ يُسْتَوْدَعُ فَيُؤَدِّي الْأَمَانَة. (علل الشرائع، ج‏2، ص490)

[7] الکافی، ج2، ص103

[8] امالی طوسی، ص683