شرح حکمت 9 نهج البلاغه «رو کردن و پشت کردن دنیا»

متن حدیث

إِذَا أَقْبَلَتِ اَلدُّنْيَا عَلَى أَحَدٍ أَعَارَتْهُ مَحَاسِنَ غَيْرِهِ وَ إِذَا أَدْبَرَتْ عَنْهُ سَلَبَتْهُ مَحَاسِنَ نَفْسِهِ.

ترجمه حدیث

هنگامی که دنیا به کسی روی آورد، نیکوئی های دیگران را به او عاریه می دهد و هنگامی که دنیا به او پشت کرد، نیکوئی های خودش را نیز می گیرد.

نکات و توضیحات

در معنای کلام امیرالمؤمنین دو وجه می توان در نظر گرفت. اول آنکه هنگامی که فردی دنیای بسیار داشته و از ثروتمندان باشد، محاسن و نیکوئی هایی که انجام نداده است به او منتسب می گردد. چه کار های نیکی که دیگران انجام دادند ولی به دلیل ناشناخته بودنشان، به افراد معروف و مشهود نسبت داده می شود. اشعار، مساجد و بسیاری از کارهایی نیکی که زحمتش را افراد دیگری کشیده اند و بر رأس آن نام دیگری نگاشته شده است. از طرف دیگر به خصوص در زمان های گذشته، افرادی برای انسان های مشهور و پادشاهان تملق و چاپلوسی می کردند و محاسنی که وجود نداشت را به ایشان نسبت میدادند و به مرور این دروغ ها در میان جامعه رواج پیدا کرده و این کار نیکو به پادشاهی نسبت داده میشد که چنین کاری انجام نداده بود.

تعبیر امیرالمؤمنین به عاریه بسیار زیبا و دقیق است. محاسنی که به خاطر دنیاداری به انسان نسبت داده شود، همیشگی نخواهد بود و دوام نخواهد داشت چرا که به وسیله دنیا به انسان نسبت داده شده و دنیا خود موقت و فانی است و از انسان سلب می گردد و بالتبع محاسن آن نیز دوام نداشته و از بین می رود.

اما هنگامی که دنیا از انسان روی برگرداند، علاوه بر آنکه محاسن انجام نداده به وی نسبت داده نمی شود، خوبی های ذاتی فرد نیز از وی سلب می شود و چه بسا خوبی های فرد به دیگران نسبت داده می شود.

انسان های پست همیشه علاقه وافر به دنیا دارند و پیشوای خود را دنیا قرار داده اند و به دنبال او رفته و به جای پای او قدم می نهند؛ به همین علت، همیشه در جامعه افراد پستِ دنیادار مورد توجه و احترام بوده اند و افراد فرهیخته و تهی دست مورد توجه نبوده و کسی به استعداد های ایشان توجهی نکرده است.

صورت دومی که چه بسا بتوان از کلام امام برداشت نمود چنین است که اگر فردی از لحاظ دنیوی دستی باز داشته باشد، چه بسا بتواند با این دنیا نیکوئی هایی را بدست آورده و استفاده نماید؛ همانند کتاب ها، مؤسسات، مراکز فرهنگی و خیریه ای، مساجد، امامزادگان، علما و کارهای بزرگی که در طول تاریخ توسط سرمایه انسان های غنی ساخته و رشد یافت. اما اگر کسی تهی دست بوده و دنیایی نداشته باشد، به جای آنکه در پی استعداد وافر خویش رشد کند، خود را شکوفا سازد و تغییرات بزرگی را رقم زند، باید به امور دنیوی پرداخته و روزگار خود و خانواده خویش را گذارنده و فرصت خود را در این راه خرج نماید و بالتبع علاوه بر آنکه رشدی نخواهد داشت، استعداد های ذاتی او نیز از بین خواهد رفت.

(صوت خوانش این حکمت)

گفتگو

دیدگاهتان را بنویسید

با این کار از حساب خود خارج خواهید شد!

خطا: ویژه کاربران!

این قابلیت ویژه کاربران فانوس می باشد. برای استفاده، از طریق دکمه زیر در فانوس ثبت نام یا وارد شود. پس از آن استفاده از این قابلیت ممکن خواهد شد.